Şema Terapi Nedir?

Jeffrey Young tarafından geliştirilmiş olan Şema Terapi modeli, erken dönem yaşantıların, yetişkinlik dönemindeki yansımalarının keşfine ve değişimine odaklıdır.
Değişime dirençli zor vakalar ya da kişilik bozuklukları alanı hedefiyle yola çıkan yaklaşım, zamanla diğer psikolojik sorun alanlarında, bireysel, grup ve çift terapileri gibi farklı sorunlarda da uygulanmaya başlamıştır. Son on yıldır sürdürülen araştırmalar, yaklaşımın etkililiğine yönelik dikkate değer kanıtlar sunmaya başlamıştır.
Şema terapi uygulayıcıları ve araştırmacıları 2006 yılında İsveç’te bir araya gelerek J.Young’ın onursal başkanlığında, Uluslararası Şema Terapi Derneği’ni (International Society for Schema Therapy-ISST) kurmuşlardır. Şema terapi modelinin geliştirilmesi ve şema odaklı araştırmaların yaygınlaştırılmasının yanı sıra Şema Terapi sertifikasyon programlarının uluslararası düzeyde standardizasyona kavuşması bu derneğin girişimiyle başlamıştır.

Şema Eylemleri

Şemalar organizmanın hayatta kalması için gerekli yapılardır. Bu nedenle işlevsel olan şemaların varlığını devam ettiren bazı davranışları vardır. Çevre ile uyum bozucu sonuçlara sahip olsa bile, tek bir şemanın doğruluğunun sorgulanması tüm sistemi etkiler. Bu nedenle şemanın geçerliliğini tehdit eden durumlarda, şema kendisini korumak için çeşitli eylemlerde bulunur. Şimdiye dek üç şema eylemi tespit edilmiştir: Teslim Olmak, Kaçınmak, Aşırı Telafi Etmek. Bu süreçler daha sonra şemayı güçlendiren uyum bozucu başa çıkma yöntemlerine dönüşürler. Bu eylemler çocuklukta uyumu sağlarlar ve psikoanalitik terimler olan direnç ve savunma mekanizmaları ile aynı anlama gelirler.

Şema Teslimi

Şema Teslimi, şemayı güçlendiren veya sürekli kılan düşünsel, davranışsal veya duygusal stratejileri kapsar (örn: şemayı destekleyen bilgiyi abartmak, şema ile uyumlu davranışlarda bulunmak). Örnek olarak Kusurluluk şeması olan bir kişinin eleştirel arkadaşları ile ilişkilerini sürdürebilmesini gösterebiliriz. Kusurluluk şeması, kişinin kendisine gelen eleştirilere katlanabilmesini sağlar. Ve kişinin eleştiri alması, kusurlu olduğuna ilişkin inancını pekiştirir.

Şema Kaçınması

Şemayı ve ilgili duyguları başlatmaktan kaçınmak için kişinin uygulamaya soktuğu bilişsel, davranışsal ve duygusal stratejilerdir. Kişinin şema ile ilgili düşünmekten veya ilgili durumlarla karşılaşmaktan kaçınır. Örneğin Başarısızlık şeması olan bir kişi, sonuçta “kötü” olarak değerlendirileceğine inandığı için projesi üzerinde çalışmaktan kaçınabilir. Ve böylece olumsuz bir değerlendirme ile karşılaşma şansını arttırır. Bu durum da tekrar şemayı güçlendirmeye yarar (Kendini doğrulayan kehanet).

Şema Telafisi

Şemayı aşırı bir şekilde telafi etmek için kişinin uygulamaya koyduğu davranış ve bilişlerdir; şemadan beklenebileceklerin tam tersi olarak ortaya çıkarlar. Şema Telafileri çocuğun ebeveynleri, kardeşleri ve akranlarının kötü davranışlarının verdiği acıyla başa çıkmak için erken dönemde geliştirdiği işlevsel girişimlerdir. Yetişkin yaşlarda ve daha sağlıklı ortamlarda Şema Telafi edici davranışlar işlevselliği bozucu hale gelir ve kişinin sıklıkla “iyi niyetle kötü sonuçlar almasına” neden olurlar. Aşırı telafiler sonuçta amaçlananın tam tersine neden olur ve şemanın sürdürülmesine yardım ederler. Örneğin Duygusal Yoksunluk şeması olan bir kişi aşırı miktarda ilgiye ihtiyaç duyabilir ama günlük yaşantısında diğer insanları kendinden kasıtlı olarak uzaklaştırabilir ve sonuçta kendisini daha da yalnız hisseder.

sematerapienstitusu.com adresinden alınmıştır.